Geçtiğimiz günlerde Rize’mi, çalıştığım kurumumu yani Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğünü temsil etmenin haklı gururunu yaşadım. Estonya Büyükelçisi Sayın Airo AROV kısa bir süreliğine de olsa misafirim oldu. Sayın Büyük Elçiyi gazeteme dolayısıyla şahsıma yönlendiren Belediyemiz yetkililerine çok teşekkür ediyorum. Yemek sırasında sayın Valimizin ilgisine çok teşekkür ediyorum.O müstesna aileyi tanıma fırsatım olmuş çok saygı değer Büyükelçiye sorular sorma şansını yakalamıştım.
Aşağıda Estonya Büyükelçisine sorduğum sorular ve Sayın Airo ORAV’ın içtenlikle verdiği önemli cevaplar ve önemli mesajları bulacaksınız.
İşte her satırı güzel mesajlarla dolu röportajım…
Sayın AİVO ORAV, Estonya Büyük Elçisi. Önelcikle hem gazetem Karadeniz Virahaber, hem de çalıştığım kuruluş Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü adına ilimize hoş geldiniz diyorum.
Metin TOPÇU-Kısaca kendinizi, ailenizi tanıtır mısınız?
Airo ORAV- Bana Rize`deki insanlara ulaşma fırsatı verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Türkiye`de yaklaşık 2 yıldır Büyükelçi olarak bulunuyorum ve ilk kez Karadeniz sahili gezisinde bulundum. Hafta boyunca resmi görüşmelerin yani sıra ailemi Türkiye`nin bu kısmını görme fırsatı bulmaları için yanımda getirdim.
Büyükelçi olarak Türkiye`de bulunmaktan çok mutluyum. Türkiye bir diplomat için mükemmel bir yer, hem kişisel hem de profesyonel olarak. Ayrıca Türkiye`ye gönderilmekten çok mutluyum çünkü Türkiye ve Estonya ilişkileri mükemmel ve çok küçük yanlış anlaşılmalar bile yok.
Metin TOPÇU – Karadenizi, Rize’yi gezi programınıza almanız beni çok sevindirdi. Nasıl buldunuz bölgemizi ilimizi?
Airo ORAV- Yeşilin ve mavinin müthiş karışımını içerisinde barındıran Rize benim için büyük bir sürprizdi. İklimi de Türkiye`de bildiğim birçok yerden farklı. Çayın Rize`de üretildiğini tabiî ki biliyordum ama bütün cay tarlalarını görmek ve Çay yapraklarının taze kokusunu hissetmek çok sıra dışı bir şeydi.
Metin TOPÇU- En çok ne etkiledi sizi?
Airo ORAV- Rize`de beni en çok etkileyen ise buluşmanın hemen ilk anlarında bile iyi iletişimler kuran sıcak Rize insanları oldu.
Metin TOPÇU- İnceleme fırsatınız olduysa soysal ve kültürel olarak ülkenizle AB ile bir karşılaştırma bir değerlendirme yapabilir misiniz?
Airo ORAV – Türkiye ve Estonya birbirinden uzak ülkeler. Ayrıca Estonya nüfus acısından çok küçük bir ülke, (1.3 milyon insan) . Birçok benzerliklerin yanında farklılıklar da var. Estonya kuzeyden Baltık Denizi ve doğudan ise bir göl ile çevrilidir. Bana göre deniz kenarında yasayan insanların çoğu ayni karakterlere sahipler. Türk insani Avrupa`nin kuzeyindeki insanlardan daha açık fikirliler ve bunu ben Türkiye`de çok sevdim. Bütün milletler arasındaki bütün farklılıklar aslında dünyadaki hayati daha heyecanlı kılan şeylerdir. Eğer herkes her yerde ayni şekilde yasıyor olsaydı hayat çok sıkıcı olurdu.
Avrupa Birliğinin çekiciliği de buradan geliyor. Benzer politikalara rağmen, hepimiz kendi kültürümüzü ve geleneklerimizi koruyarak milli yüzümüzü korumuş oluyoruz.
Metin TOPÇU-Türkiye önemli bir çay üreticisi ve tüketicisi ülke. Bunun çok önemli bir bölümü Rize’de ve yarıdan fazlası Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü eliyle üretiliyor. Çay işletmeleri Genel Müdürülüğünün 45 İşletmesinden biri olan Zihni Derin Çay Fabrikamızı gezdiniz. İntibalarınızı alabilir miyim?
Airo ORAV- Ben ve ailem bir cay fabrikasını hayatımızda ilk kez ziyaret ettik. Unutulmaz bir ziyaretti. Cay fabrikasının müdürü bizi eski bir arkadaş gibi karşıladı. Bize cayın üretilmesi basından sonuna kadar gösterildi. Aslında, ben önceden kahve tiryakisiydim ama gecen bu 2 yıllık süre zarfında daha çok çay içmeye başladım. Ve içtiğim çayın nerden geldiğini bilmek de güzel oldu.
Metin TOPÇU-Biraza da politik sorular sorayım. Ülkenizi Rusya’nın işgal etmesini Türkiye hiçbir zaman kabul etmedi. Bu Estonya’da biliniyor mu?
Airo ORAV- Estonya Cumhuriyeti 1918 yılında kuruldu ama 1944`den 1991 yilina kadar Sovyet Rusya`nin işgali altındaydı. Türkiye Estonya`nin Sovyetler Birliği`nin bir parçası olduğunu kabul etmeyen ülkeler arasındaydı. Türkiye ve diğer ülkeler tarafından gelen bu yaklaşımlar bizim 1991 yılında bağımsız lığımızı tekrar kazanmamıza fırsat yarattı. Estonyalilar, Estonya`nin bu büyük probleminde Türkiye`nin aldığı rolü asla unutmayacaktır.
Metin TOPÇU-Sizi bir insan olarak kendime çok yakın hissettim. Sanki bir anda ve çok kolay kaynaştık.Bu iki halkın tarihi dostluğundan mı kaynaklanıyor?
Airo ORAV – Evet. Estonya ve Türk ilişkileri çok yakın. Ayrıca Türk ve Estonyali insanlar ayni dili çabucak bulabilirler. Bunun en iyi örneği gecen yıllarda Estonya vatandaşları ile Türk vatandaşları arasında gerçeklesen evliliklerin olmasıdır. Tarih hakkında konuşacak olursak, 20 yüzyılın baslarındaki yeni kurulmuş cumhuriyetler birbirlerini hemen tanıyorlardı. Türkiye`de Estonya`yi 1930 ların basında Türkiye`de Elcilik açılmasına izin vererek tanımış oldu. Türkiye`nin Estonya`yi Sovyet Birliği`nin bir parçası olarak görmeyen yaklaşımı cok iyi hatırlanan bireydir. Ve Estonya bağımsızlığını kazandığında Türkiye Estonya`nin NATO`ya alınmasına destek vermiştir. Bugün Estonya Avrupa Birliği üyesi ve Türkiye`nin Avrupa Birliği üyesi olmasını da çok desteklemektedir ve umuyorum ki bunun gerçekleşmesi çok yakındır.
Metin TOPÇU_Yaklaşık 200 sene süren Rus işgali ve ardından gelen bağımsızlık Estonya’da yaşayan Ruslar için ileride bir problem oluşturur mu?
Airo ORAV Estonya yüzölçümünün küçük olması ve coğrafik konumu nedeniyle birçok lidere sahip oldu. Kendi kralımız olmadı hiçbir zaman ama Danimarka, İsveç, Polonya ve Rusya`dan kral ziyaretçilerimiz oldu. Ayrıca Almanların da 700 yil boyunca ülkeyi yöneten millet oldukları da bir gerçektir. Estonya 1918 yılında bağımsız oldu. Sovyet işgali Estonya`daki etnik yapıyı değiştirdi. Birçok Estonyali işgal nedeniyle Isvec, America, Avustralya ve Kanada`ya kaçtılar. Ayni zamanda Sovyet Birliği`nin çok farklı bölgelerinden gelenler de Estonya`ya yerleştiler. Ama bu tarih. Zamandan zamana biz tarih hakkında konuşuruz ve öyle görünüyor ki tarihi hepimiz farklı anlıyoruz. Ancak suan Estonya sınırları ve fikirleri acık bir şekilde Avrupa Birliği üyesidir. Birçok Rus vatandaşı Estonya vatandaşlığı alıp Avrupa Birliği vatandaşlığını da kazanarak Estonya`da yasamaktadır.
Metin TOPÇU-Ülkemizin başı PKK ile dertte. Uluslar arası destekleri var. Estonya PKK yi terör örgütü olarak görüyor mu?
Airo ORAV PKK da Estonya`nin endişelendiği konular arasındadır. Estonya`nin tutumuna göre PKK bir terörist örgütüdür ve biz PKK`nin yaptığı bütün terör eylemlerini kınıyoruz. Terörist eylemlerle çıkarılan problemler herhangi bir problemin çözümü olamaz.
Metin TOPÇU-Estonya kısa zamanda dünya ile entegre olma yolunda hızla ilerliyor . AB üyesi oldu Nato’ya girdi. Bu gelişmeler Bağımsızlık kazanıldıktan sonra mı oldu, yoksa Sovyet döneminden gelen bir gelişmişlik düzeyi mi vardı zaten?
Airo ORAV- Estonya bugün NATO´ da ve Avrupa Birligi`nde. Öncelikle bu bizim 1991 yılında bağımsızlığımızı kazandıktan sonra hemen üzerinde çalışmaya başladığımız reformlarımız sayesindedir. Para reformu, özelleşme, işgal zamanında mal varlığını kaybedenlere mal varlıklarının geri verilmesi, düşük vergiler ve basit vergi sistemi gibi reformlar Estonya`nin kısa zamanda ekonomik olarak gelişmesini sağladı ve sonra Avrupa Birliği ve NATO. Bizim reformlarımız önemliydi ve bu yolda bizi destekleyen arkadaşlarımızda önemliydi. Türkiye de bu arkadaşlardan bir tanesi olarak düşünülür Estonya`da.
Metin TOPÇU-Ülkemizin AB ye girmesi için Eston Halkı ne düşünüyor siz neler dersiniz?
Airo ORAV- Avrupa Birliği ve NATO YA ulaşmak için yola çıktığımız zaman kendimizin bir gün oralarda olacağına inanamadık. Sanki tatlı bir rüya idi. Avrupa Birliği için gerekli olan zor reformlar gerçekleştirdik. Bazen bizim diplomat ve politikacılarımız yeni bir reformun Estonya için gerekli olup olmadığı konusunda tereddüde düşüyorlardı. Bugün hepimiz biliyoruz ki bütün o reformlar Estonya için gerekliydi ve sonuç olarak Estonya bugün Avrupa Birliği mevzuatı ile son derece şeffaf ve öngörülebilir bir ülkedir. Estonya`da Avrupa Birliği`ne katılma sürecinde referandum yapıldığı zaman halkın desteği % 50 civarındaydı. İnsanlar reformlardan yorgun düşmüşlerdi ve biz Estonya ekonomisinin Avrupa Birligi olmadan da güçlü olabileceğini düşünüyorduk. Avrupa Birliği üyeliğinin kazanılmasının 6.yılında halktan Avrupa Birligi`ne gelen destek %80 lere cıkmış durumdadır. Bu da bizi Avrupa`da en çok Avrupa- iyimser ülkesi yapmaktadır. Ayrıca bu demektir ki Estonyalilar Estonya gibi küçük ve değerli bir ülke için bu üyeliğin ne kadar değerli olduğunun farkına vardılar.
Metin TOPÇU-Sizi ve ailenizi burada görmekten çok mutlu oldum. Vaktiniz olursa sizi tekrar ağırlamaktan mutlu olacağımızı bilmenizi isterim. Ayırdığınız zaman için çok teşekkür ederim.
Yazı kaynağı: http://blog.milliyet.com.tr/estonya-buyukelcisi-ile-soylesi/Blog/?BlogNo=255890